Pisaliśmy niedawno o jednym ze sposobów finansowania zakupu jachtu – hipotece morskiej, którą jednak można ustanowić jedynie na jachcie wpisanym do rejestru okrętowego. A co w sytuacji, kiedy nasz jacht wpisany jest w innym rejestrze, np. REJA24?
Okazuje się, że nic straconego! Jeżeli Twój jacht (do 24 m długości) znajduje się wyłącznie w rejestrze jachtów, możesz ustanowić na nim prawo bardzo podobne do hipoteki morskiej – zastaw rejestrowy.
Jednak, jeśli jacht jest wpisany do rejestru okrętowego – wówczas nie wchodzi w grę ustanowienie zastawu rejestrowego, istnieje jedynie możliwość wpisu hipoteki morskiej.
Zabezpieczenie wierzytelności zastawem
Zastaw rejestrowy ustanawia się najczęściej na rzecz banku finansującego zakup jachtu i ten przykład dziś przeanalizujemy. Bank, który chce zabezpieczyć się na wypadek niewypłacalności właściciela jachtu ustanawia zastaw na jachcie. Dzięki takiemu rozwiązaniu, gdy właściciel jachtu przestanie spłacać raty, bank będzie miał pierwszeństwo zaspokojenia się bezpośrednio z jachtu.
Po ustanowieniu zastawu rejestrowego, właściciel jachtu nadal będzie w jego posiadaniu. Będzie mógł też korzystać z jachtu, wynająć go czy nim rozporządzić (np. sprzedać).
Jednym słowem, prawo właściciela do jachtu nie zostanie uszczuplone, a bank będzie miał zabezpieczenie co do spłaty wierzytelności.
Zastaw jako prawo rzeczowe
A co w przypadku, gdy właściciel sprzeda jacht? Istotą zastawu rejestrowego – podobnie jak hipoteki morskiej – jest to, że wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń od każdorazowego właściciela jachtu.
Przykład:
Jan Kowalski jest właścicielem jachtu Navara, na którym, na rzecz banku finansującego, ustanowiony jest zastaw rejestrowy do kwoty 200 000 zł. Kowalski sprzedaje jacht Annie Nowak, która w chwili zawarcia umowy staje się jego właścicielką. Teraz bank finansujący zakup jachtu może – w razie braku spłacania dalszych rat – dochodzić swoich pieniędzy nie tylko od Jana Kowalskiego, ale też od obecnej właścicielki zastawionego jachtu – Anny Nowak.
Oczywiście nowy właściciel obciążonego jachtu będzie odpowiedzialny tylko z rzeczy jaką jest jacht. Nie można od niego wymagać wyłożenia środków z innych źródeł na pokrycie zobowiązania.
Nie zmienia się rola pierwotnego dłużnika, który zaciągnął kredyt/pożyczkę w banku na zakup jachtu. Jest on nadal odpowiedzialny za całość zobowiązania.
Jeśli zdarzy się tak, że dłużnik nie spłaci banku, a zrobi to nowy właściciel jachtu – wówczas nowy właściciel jachtu może żądać od dłużnika banku tzw. regresu, czyli zwrotu poniesionych kosztów.
Przykład:
Anna Nowak (nowa właścicielka jachtu) spłaciła zastaw rejestrowy, którym obciążony był jacht, ponieważ Jan Kowalski (poprzedni właściciel, dłużnik banku) popadł w tarapaty finansowe. Z chwilą przekazania sumy na konto banku Nowak stała się wierzycielką Kowalskiego. Teraz, co prawda, bank nie będzie domagał się spłaty długu od Jana Kowalskiego (bo już zrobiła to Anna Nowak), za to Kowalski będzie dłużnikiem Nowak.
Tryb ustanowienia zastawu
Zastaw rejestrowy można ustanowić na dwa sposoby:
- umową zastawniczą
- wpisem do rejestru zastawów
Umowę zastawniczą zawierają bank finansujący zakup jachtu z osobą, która chce kupić jacht (dłużnikiem banku).
W umowie należy określić przede wszystkim:
- przedmiot zastawu – dokładnie opisać jacht
- kwotę zastawu – podać maksymalną kwotę, która obciąża jacht
To podstawowe wymogi – umowa może zawierać też inne elementy dodatkowe, w tym oczywiście zobowiązania stron.
W drugiej kolejności należy złożyć wniosek o wpis do rejestru zastawów. Rejestr zastawów prowadzą wybrane sądy rejonowe. Rejestr jest jawny. Ma to istotne znaczenie przy zakupie jachtu na rynku wtórym – przy transakcji nabycia jachtu warto zawsze sprawdzić w rejestrze zastawów czy jacht nie jest obciążony zastawem.
Zastosowanie
W artykule posłużyliśmy się przykładam ustanowienia zastawu na rzecz banku, który finansuje zakup jachtu. Zastosowań jest jednak wiele.
Zastaw rejestrowy na jachcie można ustanowić, aby zabezpieczyć dowolną wierzytelność pieniężną. Na przykład można w ten sposób zabezpieczyć zapłatę faktury za remont jachtu czy za zimowanie w hangarze.
W grę wchodzi też zabezpieczenie w ten sposób wierzytelności zupełnie niezwiązanych z wodą.
Opracował:
Jakub Rodziewicz
Pierwsze doświadczenie zawodowe zdobywał w prawie cywilnym i samorządu terytorialnego. Interesuje się prawem gospodarczym, w szczególności prawem umów. Pasjonat branży jachtowej, nie tylko w aspekcie prawnym. Entuzjasta sportów wodnych z patentem sternika motorowodnego. Wielbiciel podróży i kina.
