Marynarska umowa o pracę – co warto wiedzieć

Praca na morzu to wyjątkowa forma zatrudnienia przeznaczona dla marynarzy. Wiąże się z innymi zasadami niż te, które znamy z pracy na lądzie. Marynarze muszą nie tylko spełniać określone wymagania, ale także pracować na podstawie szczególnej umowy, regulowanej m.in. w Ustawie o pracy na morzu, która dostosowuje polskie przepisy do międzynarodowych standardów, takich jak Konwencja o pracy na morzu (MLC 2006).

W tym artykule postaramy się w prosty sposób wyjaśnić, jak powinna wyglądać marynarska umowa o pracę.

Czym jest marynarska umowa o pracę

To dokument, który określa zasady zatrudnienia na statku – od zakresu obowiązków, przez wynagrodzenie, aż po warunki życia na statku. Jest obowiązkowa dla każdego marynarza i musi być zawarta na piśmie.

W Polsce umowa ta obejmuje:

• dane marynarza i armatora (pracodawcy),
• rodzaj i miejsce pracy (statek),
• wynagrodzenie oraz zasady jego wypłaty,
• czas trwania umowy (np. na czas określony, podróży morskiej lub nieokreślony),
• informacje o czasie pracy i odpoczynku,
• warunki związane z wyżywieniem, zakwaterowaniem oraz ochroną zdrowia.

Szczegółowe uregulowania wynikają z potrzeby ochrony praw pracowników, którzy wykonują swoją pracę w trudnych i niestandardowych warunkach.

Kto może podpisać umowę

Zgodnie z ustawą, na statku mogą pracować osoby, które:

• ukończyły 18 lat (wyjątkowo od 16 roku życia w ramach przygotowania zawodowego),
• posiadają dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe,
• mają ważne świadectwo zdrowia, które potwierdza zdolność do pracy na morzu,
• posiadają książeczkę żeglarską czyli dokument potwierdzający tożsamość oraz kwalifikacje marynarza.

Świadectwo zdrowia jest szczególnie ważne – wydają je lekarze specjalizujący się w medycynie morskiej, a jego ważność wynosi zazwyczaj dwa lata. Koszty badań lekarskich pokrywa armator.

Czas pracy i odpoczynku

Praca na statku różni się od tej na lądzie – marynarze często pracują w systemach zmianowych, co oznacza, że muszą mieć zagwarantowany odpowiedni czas odpoczynku, zgodnie z zasadami:

• czas pracy nie może przekraczać 14 godzin na dobę i 72 godzin w tygodniu,
• czas odpoczynku wynosi co najmniej 10 godzin na dobę i 77 godzin tygodniowo.

Te regulacje mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa na statku i ochronę zdrowia marynarzy. W razie ich naruszenia inspektorzy państwa portu mogą nałożyć kary na armatora.

Wynagrodzenie i świadczenia

Marynarze mają prawo do wynagrodzenia zgodnie z umową. Obejmuje ono:

• pensję podstawową,
• dodatki za trudne warunki pracy, np. w strefach tropikalnych czy arktycznych.
• Ponadto, armator ma obowiązek zapewnić:
• bezpłatne zakwaterowanie i wyżywienie na statku,
• dostęp do opieki medycznej,
• pokrycie kosztów transportu do kraju po zakończeniu umowy.

W razie choroby lub wypadku, marynarz ma prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a armator pokrywa koszty leczenia.

Rozwiązanie

Marynarską umowę o pracę można zakończyć (rozwiązać) w kilku przypadkach:

• zakończenie okresu umowy – np. po zakończeniu rejsu lub upływie czasu określonego w kontrakcie,
• porozumienie stron – jeśli marynarz i armator zgodzą się na rozwiązanie umowy,
• wypowiedzenie – zgodnie z przepisami określonymi w umowie i w ustawie,
• nagłe przypadki – np. choroba, która uniemożliwia dalszą pracę.

Po zakończeniu umowy armator ma obowiązek zapewnić marynarzowi transport do kraju, a w przypadku braku możliwości powrotu – pokryć koszty jego utrzymania do czasu powrotu.

Podsumowanie

Praca na morzu różni się od pracy na lądzie – marynarze często przebywają daleko od domu, w odizolowanych warunkach, gdzie dostęp do pomocy prawnej czy medycznej jest ograniczony. Dlatego polska ustawa i konwencje międzynarodowe szczegółowo regulują kwestie zatrudnienia, ochrony zdrowia i wynagrodzenia marynarzy. Dzięki temu standardy życia i pracy na statkach są zgodne z międzynarodowymi regulacjami.

Marynarska umowa o pracę to coś więcej niż zwykły kontrakt – to dokument, który chroni prawa pracownika w wyjątkowych warunkach pracy na statku. Polskie przepisy spełniają międzynarodowe standardy, a marynarze mają zagwarantowane bezpieczeństwo, godziwe warunki pracy i odpowiednie wynagrodzenie.

Zapraszamy do odwiedzenia strony Marynarz Tax – naszego dedykowanego projektu wspierającego marynarzy w kwestiach podatkowych i formalnych. Niezależnie od miejsca, w którym aktualnie się znajdujesz, pomożemy Ci uporządkować sprawy związane z modelem zatrudnienia, ulgą abolicyjną, rozliczeniem PIT oraz reprezentacją przed urzędem skarbowym. Sprawdź, jak możemy Ci pomóc!