Czym jest hipoteka morska typu mortgage
Jedną z najważniejszych instytucji prawa morskiego jest hipoteka morska, o której pisaliśmy tu: „Hipoteka morska – co to jest?” lub „Hipoteka morska i wpis do rejestru okrętowego”.
Hipoteka morska sprowadza się do tego, że można egzekwować zabezpieczoną wierzytelność bezpośrednio ze statku i to niezależnie od zmiany właściciela.
W klasycznej hipotece morskiej, jeżeli wierzyciel pozostaje niezaspokojony, jedyną opcją jest sądowa egzekucja ze statku. Na szczęście, w Kodeksie morskim od 2001 r., uregulowana jest hipoteka typu mortgage, które daje zdecydowanie więcej możliwości.
Jest to nowoczesna rozwiązanie, które mocniej chroni interesy wierzycieli i było odpowiedzią na postulaty banków, które takiej ochrony oczekiwały. Hipoteka ta czerpie z anglosaskiej hipoteki typu mortgage i daje wierzycielowi prawo do przejęcia statku i jego sprzedaży lub czerpania dochodów z pracy statku. Wszystko to, bez postępowania sądowego.
Na czym polega innowacyjność hipoteki typu mortgage
Hipoteka typu mortgage opiera się na zasadzie pozaegzekucyjnego zaspokojenia wierzyciela z przedmiotu hipoteki. Jest to innowacja, która wykracza poza tradycyjne postępowania egzekucyjne i daje stronom swobodę w określeniu, w jaki sposób i na jakich zasadach wierzyciel będzie mógł zaspokoić swoje roszczenia.
Oznacza to, że zamiast skomplikowanych i długotrwałych procedur sądowych, strony mogą umówić się na prostsze i mniej czasochłonne metody rozwiązania sporu.
W Kodeks morskim są dwie główne formy pozaegzekucyjnego zaspokojenia wierzyciela:
- z kwoty ze sprzedaży statku,
- z dochodów, jakie statek generuje.
W zależności od warunków umowy, wierzyciel może wybrać najbardziej odpowiedni sposób realizacji swoich uprawnień. Może to być zarówno sprzedaż jednostki, jak i czerpanie zysków z jej eksploatacji.
Decyzja wierzyciela hipotecznego o sprzedaży statku musi mieć odzwierciedlenie bezpośrednio z umowy o ustanowieniu hipoteki morskiej. Innymi słowy, umowa powinna wyraźnie przewidywać taką możliwość, aby uniknąć niejasności co do uprawnień wierzyciela. Warto podkreślić, że sprzedaż statku jest jednym z najczęściej stosowanych sposobów zaspokojenia wierzyciela, zwłaszcza w sytuacji, gdy statek nie generuje wystarczających dochodów, aby spłacić zadłużenie.
Jeśli chodzi o zaspokojenie z dochodów statku, wierzyciel ma do dyspozycji kilka opcji. Może samodzielnie zarządzać statkiem lub powierzyć jego eksploatację zarządzającemu, na podstawie umowy o zarządzanie. Innym rozwiązaniem jest oddanie statku w dzierżawę lub najem osobie trzeciej. Te różnorodne możliwości pozwalają wierzycielowi na dostosowanie sposobu zaspokojenia do specyfiki sytuacji, co może być szczególnie korzystne, gdy statek jest w dobrym stanie technicznym i posiada potencjał do generowania stabilnych przychodów.
Co oznacza przejęcie posiadania statku przez wierzyciela i kto jest jego właścicielem
Kodeks morski nie przewiduje możliwości „przejęcia na własność” statku przez wierzyciela hipotecznego. Przejęcie posiadania statku przez wierzyciela nie skutkuje automatycznie przeniesieniem własności. W praktyce oznacza to, że wierzyciel może zarządzać statkiem i korzystać z jego dochodów, ale właścicielem pozostaje nadal dłużnik. Oczywiście, możliwe jest, że wierzyciel stanie się właścicielem statku, jeżeli kupi statek, a sprzedaż będzie przeprowadzona przez notariusza lub komornika, działającego w imieniu właściciela jednostki.
Wierzyciel, który jedynie przejmuje posiadanie statku, działa w imieniu i na rzecz właściciela. Jego głównym celem jest sprzedaż statku w celu zaspokojenia swoich roszczeń. Należy jednak pamiętać, że dopóki wierzyciel nie dokona sprzedaży, właściciel statku formalnie nie traci do niego prawa własności.
Dlaczego potrzebna jest zgoda innych wierzycieli hipotecznych
Ważnym elementem umowy o ustanowienie hipoteki morskiej typu mortgage jest uzyskanie zgody pozostałych wierzycieli hipotecznych. Zgoda musi być w formie pisemnej z notarialnym poświadczeniem podpisów.
Jej brak prowadzi do nieważności umowy i tym samym do niezabezpieczenia interesów wszystkich stron zaangażowanych w transakcję. Warto jednak zauważyć, że w praktyce wierzyciele hipoteczni nie są chętni do przyznawania innym wierzycielom tak daleko idących uprawnień.
Podsumowanie
Nowoczesne podejście do hipoteki morskiej w polskim prawie morskim daje wierzycielom i właścicielom statków narzędzia pozwalające na skuteczniejsze zarządzanie ryzykiem i zaspokajanie roszczeń. Elastyczność w zakresie formy realizacji zabezpieczenia oraz możliwość dostosowania umowy do specyficznych potrzeb stron sprawiają, że hipoteka morska typu mortagage staje się coraz bardziej popularnym narzędziem w obrocie morskim.
Opracował:
Jakub Cieśla
Student IV roku prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Jako młody adept prawa interesuje się przede wszystkim prawem cywilnym. Wspiera pracowników Kancelarii w ich codziennej pracy. Zaangażowany w życie uczelni, miłośnik kolarstwa romantycznego i dobrej kawy. Student IV roku prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Jako młody adept prawa interesuje się przede wszystkim prawem cywilnym. Wspiera pracowników Kancelarii w ich codziennej pracy. Zaangażowany w życie uczelni, miłośnik kolarstwa romantycznego i dobrej kawy.
