Wyposażenie jachtów a rejon żeglugi – konsekwencje prawne i praktyczne aspekty 

W poprzednim artykule poruszyliśmy temat inspekcji technicznych i przeglądów jachtów powyżej 15 metrów długości kadłuba, pływających pod polską banderą (link). Omówiliśmy obowiązki właścicieli w zakresie dokumentacji, przygotowania technicznego i uzyskania Świadectwa Klasy i Karty Bezpieczeństwa.  

Kontynuując temat bezpieczeństwa i legalności eksploatacji jachtów morskich, w tym artykule podejmujemy kwestie wyposażenia jachtów w zależności od ich długości i przypisanego rejonu żeglugi, które mają istotne znaczenie dla dopuszczenia jednostki do eksploatacji na konkretnym akwenie.   

Rejony żeglugi – podział i znaczenie  

Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 28 lutego 2012 r. (obecnie Ministerstwo Infrastruktury) określa pięć rejonów pływania dla jachtów morskich:

• rejon T – akweny treningowe i portowe,
• rejon 1 – żegluga osłonięta (do 6 Mm od brzegu),
• rejon 2 – żegluga przybrzeżna (do 20 Mm),
• rejon 3 – żegluga pełnomorska (do 200 Mm),
• rejon 4 – żegluga oceaniczna (bez ograniczeń).

Dopuszczenie jachtu do danego rejonu żeglugi zależy nie tylko od jego kategorii projektowej, ale też od długości, stanu technicznego oraz kompletności i zgodności wyposażenia z wymaganiami dla danego obszaru pływania. Rejon żeglugi musi być zgodny z faktycznymi możliwościami jednostki, co często jest weryfikowane podczas inspekcji bezpieczeństwa i przeglądów technicznych.   

Kategoria projektowa a rzeczywiste możliwości żeglugi 

Wielu armatorów wychodzi z założenia, że posiadanie jachtu oznaczonego kategorią projektową A (oceany) lub B (pełne morze) automatycznie pozwala na eksploatację jednostki w dowolnym rejonie żeglugi. Niestety, jak wskazuje praktyka oraz przepisy rozporządzenia, sama kategoria projektowa nie zawsze wystarcza. 

Dla przykładu – jachty o długości kadłuba powyżej 15 metrów, które mają formalną możliwość żeglugi oceanicznej, muszą być dodatkowo wyposażone zgodnie z przepisami przewidzianymi dla Rejonu 4. Brak niezbędnych urządzeń takich jak EPIRB, SART, odpowiednia tratwa ratunkowa czy nawet radar, może skutkować niedopuszczeniem jachtu do eksploatacji na takim akwenie.  

Wyposażenie a długość jachtu 

Rozporządzenie różnicuje wymagania w zależności od długości jachtu. Dla jednostek poniżej 24 metrów stosuje się wymagania z Załącznika nr 1, a dla jednostek 24 m i dłuższych – Załącznik nr 2. 

Warto zaznaczyć, że niektóre wymagania mogą być obowiązkowe dopiero od określonej długości – np. wymóg posiadania radaru dotyczy jachtów o długości co najmniej 20 m, a system automatycznej identyfikacji AIS – jednostek o pojemności brutto 300 i więcej (choć zalecany jest również dla mniejszych). 

Z kolei dla jednostek krótszych (do 15 m), które dobrowolnie nie poddały się inspekcji – przepisów w wielu przypadkach nie stosuje się. W praktyce jednak nawet mniejsze jednostki, chcąc uczestniczyć w żegludze oceanicznej, muszą posiadać odpowiednie środki ratunkowe, radiowe, przeciwpożarowe oraz wyposażenie nawigacyjne.   

Znaczenie wyposażenia radiowego i awaryjnego 

W poprzednim artykule podkreślaliśmy konieczność posiadania nadajnika EPIRB dla jachtów planujących pływanie w odległości ponad 20 mil morskich od brzegu. Rozporządzenie stanowi jasno – EPIRB jest wymagany w Rejonach 3 i 4, a także w Rejonie 2 w przypadku większych jednostek lub żeglugi nocnej. 

Podobnie obowiązkowy jest SART lub AIS-SART w żegludze oceanicznej, a także system DSC i możliwość odbioru prognoz pogody. Niedopełnienie tych wymagań powoduje, że nie jest możliwe pozytywne zakończenie inspekcji bezpieczeństwa i uzyskanie Karty Bezpieczeństwa. I to nawet jeśli jednostka ma kategorię projektową, która pozwala na pływanie na oceanie.   

Praktyczne konsekwencje dla armatorów 

Weryfikacja rejonu żeglugi i wyposażenia ma znaczenie nie tylko w kontekście zgodności z przepisami, ale też dla ubezpieczycieli, organów portowych i potencjalnych inspekcji zagranicznych. Brak prawidłowego wyposażenia może skutkować odmową wypłynięcia z portu, a nawet zatrzymaniem jednostki do czasu spełnienia wymogów.

Dla armatorów planujących dalekomorskie rejsy, warto z wyprzedzeniem skonsultować się ze specjalistą lub towarzystwem klasyfikacyjnym, aby zawczasu doposażyć jednostkę do wymaganego standardu.   

Podsumowanie

Rejon żeglugi, długość jachtu i kompletność wyposażenia są ze sobą ściśle powiązane. Niezależnie od formalnej kategorii projektowej, brak odpowiedniego wyposażenia może uniemożliwić legalną eksploatację jednostki na wybranym akwenie.

Warto pamiętać, że posiadanie odpowiedniego sprzętu bezpieczeństwa, np. urządzenia AIS (System Automatycznej Identyfikacji), nie tylko zwiększa bezpieczeństwo na morzu, ale w niektórych rejonach może znacznie przyspieszyć akcję ratowniczą. W praktyce, jednostka wyposażona w AIS-SART może zostać zauważona przez statek handlowy lub SAR nawet w trudnych warunkach pogodowych. Z kolei odpowiednio dobrany radar z funkcją MARPA potrafi zidentyfikować i śledzić do 10 celów jednocześnie, co bywa nieocenione przy manewrowaniu nocą lub we mgle.

Wiele elementów wyposażenia takich jak tratwy ratunkowe, radiopławy EPIRB czy gaśnice wymaga nie tylko posiadania, ale także regularnych przeglądów, certyfikatów i atestów. Zaniedbanie tych kwestii może skutkować unieważnieniem inspekcji bezpieczeństwa lub – co gorsza – realnym zagrożeniem życia podczas rejsu.

Dlatego zachęcamy każdego właściciela jachtu, który planuje żeglugę poza rejonem portowym, do skorzystania z pomocy profesjonalnego doradcy lub inspektora technicznego. Często już jedno spotkanie lub audyt przygotowawczy pozwala uniknąć wielu błędów, które na późniejszym etapie generują niepotrzebne koszty i stres. Bezpieczeństwo zaczyna się na lądzie – od właściwego planowania i decyzji.

Dostosowanie jachtu do wymogów określonych w rozporządzeniu to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim gwarancja bezpieczeństwa dla załogi i pasażerów. Warto pamiętać, że przygotowanie do sezonu żeglarskiego to nie tylko kontrola techniczna, ale także dokładna analiza i aktualizacja wyposażenia zgodnie z rejonem żeglugi.