Co się wydarzyło na Kanale Kaszubskim?
Ostatnio całą Polskę obiegła wiadomość o tragedii, do której doszło w Gdańsku w sobotę 8 października 2022 r.
Na Kanale Kaszubskim w wyniku siły tzw. strugi zaśrubowej holownika przewróciła się łódź wycieczkowa, tj. galar gdański, na której pokładzie znajdowało się 14 osób. W wypadku są ofiary śmiertelne.
Woda to bardzo ryzykowny i często bagatelizowany żywioł.
Dla niedoświadczonych użytkowników ruchu wodnego może być niebezpieczna nawet w pozornie niegroźnych warunkach.
A wypadki morskie, choć rzadziej spotykane niż te w ruchu lądowym, zawsze obijają się szerokim rozgłosem. Być może dlatego, że do informacji publicznej trafiają wiadomości o tych najbardziej tragicznych.
W przypadku wypadków morskich organy państwa działają według ściśle ustalonych zasad. Właściwe podmioty muszą wszcząć postępowanie dążące do wyjaśnienia okoliczności i ustalenia winy. Obok nich działa Komisja Badania Wypadków Morskich, która wyjaśnia przyczyny zdarzeń i podejmuje środki mające zminimalizować ich prawdopodobieństwo w przyszłości.
Czym są galary i jak je wykorzystywać w działalności komercyjnej?
Galary to niewielkie łodzie wycieczkowe wykonane z drewna, które są repliką historycznej łodzi typu Galar.
Te gdańskie, oprócz załogi, mogą zabrać na pokład do 12 osób. Ograniczenie ilości przewożonych osób wiąże się z tym, że łodzie dla większej ilości pasażerów kwalifikowane są jako statki, a więc muszą spełniać zupełnie inne wymogi.
Galary Gdańskie wykorzystywane są głównie w celach szkoleniowych i do przewozu turystów.
Jednak eksploatacja komercyjna nakłada na armatora jednostki szereg obowiązków, które mają zapewnić nade wszystko bezpieczeństwo żeglugi.
Jak formalnie wprowadzić galara do eksploatacji?
Wprowadzenie każdej jednostki do eksploatacji musi być poprzedzone rejestracją w odpowiednim rejestrze państwa bandery.
Pod względem obowiązków administracyjno-prawnych rejestracja jest dla armatora początkiem proceduralnej drogi do zwodowania jednostki.
W rejestrze określa się jeden z ważniejszych elementów – przeznaczenie jednostki. Zazwyczaj wybierany jest rekreacyjny lub komercyjny.
W przypadku mniejszych łodzi komercyjnych właściwym rejestrem jest rejestr jachtów i innych jednostek pływających o długości do 24 m. (więcej na temat rejestracji jachtów znajdziesz tu: https://zbrojaadwokaci.pl/?s=rejestracja.)
Rejestry ewidencjonują dane wykazane przez właścicieli w procesie rejestracji, tj. m.in. dane armatorów, parametry jednostki i jej dane identyfikacyjne.
Dodatkowo, armatorzy, którzy przykładają duża wagę do kwestii bezpieczeństwa zawsze mogą uzupełnić rejestr o dane numerów identyfikacyjnych nadanych przez Urząd Komunikacji Elektronicznej.
Są trzy rodzaje numerów identyfikacyjnych – MMSI (dla jednostek morskich), ATIS (dla jednostek śródlądowych) oraz call sign (sygnał wywoławczy). Armator jednostki powinien przeanalizować na jakim obszarze żeglugi zamierza się poruszać, zebrać parametry jednostki i zweryfikować, czy podlega obowiązkowi posiadania urządzeń radiokomunikacyjnych. Jeżeli taki wymóg go dotyczy, ma obowiązek wyposażyć jednostkę w odpowiedni sprzęt i zgłosić go w Urzędzie Komunikacji Elektronicznej.
Finałem tej procedury jest pozwolenie radiowe, które nadaje jednostce wspomniane numery – MMSI/ATIS oraz call sign.
Armatorzy jednostek komercyjnych muszą sprostać również wymogom inspekcji bezpieczeństwa, wykonywanej zwykle przez Urzędy Morskie. Ten etap jest w całej procedurze najbardziej karkołomny, ale bez wątpienia – konieczny. Inspekcję poprzedza przegląd techniczny, który stanowi dobry punkt kontrolny.
Armator zgłasza się na inspekcję bezpieczeństwa ze swoją jednostką, po jej zarejestrowaniu, uzyskaniu pozwolenia radiowego i po odpowiednim wyposażeniu jednostki. Zakończona pozytywnym wynikiem inspekcja, skutkuje wydaniem karty bezpieczeństwa.
Jakie wymogi musi spełnić sternik?
Sternik jednostki komercyjnej musi posiadać odpowiednie uprawniania do prowadzenia jednostki, a przy tym również dodatkowe szkolenia z zakresu konwencji STCW, przeprowadzane przez uznawane ośrodki. Zobowiązany jest również posiadać odpowiednie uprawnienia radiooperatorskie.
Prowadzenie łodzi komercyjnej to przede wszystkim odpowiedzialność za bezpieczeństwo innych uczestników rejsu. Dlatego wszystkie wymogi muszą być bezwzględnie spełnione.
Jakie obowiązki ma armator jednostki komercyjnej?
Armator jednostki komercyjnej obowiązany jest do liczenia i rejestracji osób odbywających podróż morską na łodziach komercyjnych. Wymóg nie dotyczy np. jachtów odpłatnie udostępnianych bez załogi. Przed wyruszeniem jednostki w podróż informacja o liczbie znajdujących się na niej osób jest przekazywana kapitanowi oraz do pojedynczego punktu kontaktowego. Warto zaznaczyć, że nie jest to sztywna zasada, bowiem Dyrektor Urzędu Morskiego właściwy dla portu zawinięcia statku, mając na względzie bezpieczeństwo żeglugi i pasażerów, może zwolnić armatora z tego obowiązku
Jak wygląda konstrukcja i wyposażenie jednostki komercyjnej?
Jednostki komercyjne mogą uprawiać żeglugę na wodach morskich po spełnieniu wymagań w zakresie bezpiecznego uprawiania żeglugi, dotyczących w szczególności środków ratunkowych, sprzętu sygnałowego, nawigacyjnego i ochrony przeciwpożarowej, urządzeń radiokomunikacyjnych i wyposażenia pokładowego, w zależności od długości jednostki oraz rejonu pływania.
Armator lub kapitan jednostki komercyjnej odpłatnie udostępnianej bez załogi jest obowiązany posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej prowadzącego jacht oraz ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków, obejmujące wszystkie osoby znajdujące się na jachcie.
W niektórych przypadkach możliwe jest zwolnienie jednostki z obowiązku spełniania tych wymagań albo wyrażenie zgody na zastosowanie środków równoważnych w zakresie wyposażenia i konstrukcji łodzi. Takie ułatwienia przewidziane są jednak dla armatorów, co do których Dyrektor Urzędu Morskiego wyda indywidualną decyzję administracyjną w tym zakresie.
Dla pozostałych armatorów ustawodawca ustalił dość precyzyjne wymogi bezpiecznego uprawniania żeglugi biorąc pod uwagę cechy konstrukcyjne jednostek, rejon pływania oraz warunki żeglugi. Armator wprowadzający swoją jednostkę do eksploatacji komercyjnej powinien zweryfikować, czy spełnia choćby niezbędne minimum tych wymogów.
Kto winny?
Ustalenie winy za zdarzenie na Motławie należy pozostawić powołanym do tego organom.
Z pewnością konieczne będzie przeanalizowanie wszystkich aspektów formalnych związanych z eksploatacją komercyjną galara, wymogów nakładanych na sternika i armatora czy przestrzegania przepisów portowych.
Jest też szereg okoliczności samego zdarzenia, które muszą być skrupulatnie wyjaśnione.
Tym bardziej, że zastrzeżenia co do bezpieczeństwa rejsów galarami były zgłaszane przed tragedią.
Opracował Tomasz Wiśniewski
